Cá cảnh có ngủ không? Cùng khám phá thế giới giấc ngủ dưới nước

Hôm nay, Mỗi Ngày Một Câu Hỏi sẽ giúp bạn giải đáp câu hỏi "Cá cảnh có ngủ không?". 
Hầu hết các loài động vật cần ngủ hoặc nghỉ ngơi định kỳ để tái tạo năng lượng, xử lý thông tin và phục hồi cơ thể. Thường thì bạn có thể dễ dàng nhận biết khi nào một loài động vật đang ngủ: chúng nhắm mắt, nằm im và không phản ứng với các kích thích nhẹ. Các nhà khoa học đã xác định rằng một phần của não - vỏ não mới - sẽ ngừng hoạt động khi động vật có vú ngủ. Tuy nhiên, cá không có mí mắt và cũng không có vỏ não mới, điều này dẫn đến một loạt câu hỏi thú vị về việc cá có ngủ hay không và nếu có, chúng ngủ như thế nào, ở đâu và khi nào?

Cá có ngủ không?

Câu hỏi "Cá có ngủ không?" đã thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu trong nhiều năm. Mặc dù cá không ngủ theo cách chúng ta thường nghĩ, nhưng hầu hết các loài cá đều trải qua giai đoạn nghỉ ngơi. Trong giai đoạn này, chúng đứng yên, giảm tốc độ thở và trao đổi chất, cũng như giảm hoạt động của não. Điều này giúp chúng duy trì sức khỏe và tăng cường khả năng kháng bệnh. Vì vậy, cá thực sự "ngủ" theo cách riêng của chúng, khác biệt so với các loài động vật khác.

Cá ngủ như thế nào?

Khi cá ngủ, chúng thường đứng yên, thở chậm lại và thậm chí có thể bị bắt lên mà không phản ứng. Nghiên cứu tại Đại học Stanford phát hiện rằng cá Zebra Danios có kiểu ngủ tương tự như con người, bao gồm giấc ngủ sóng chậm và giấc ngủ nghịch lý. Tuy nhiên, trong giấc ngủ nghịch lý, chúng không có chuyển động mắt nhanh (REM) như con người và các loài động vật khác, và tất nhiên, chúng không nhắm mắt vì không có mí mắt.

Trong khi hầu hết các loài cá đứng yên khi ngủ, một số loài cá mập phải tiếp tục di chuyển để thông gió cho mang. Một số loài cá như cá Vẹt và cá Wrasses biển bao quanh mình bằng một kén nhầy khi ngủ. Các nhà khoa học tin rằng “túi ngủ” nhầy nhụa này có thể giúp bảo vệ chúng khỏi những kẻ săn mồi hoặc ký sinh trùng.

Cá ngủ ở đâu?

Nơi cá ngủ thay đổi tùy theo loài. Một số nằm dưới đáy hoặc vùi mình trong cát, một số trốn trong hang hoặc dưới hang động, và một số lơ lửng bất động gần bề mặt. Một số nép vào thực vật, lũa, san hô hoặc các vật thể khác. Nhìn thấy cá của mình nằm dưới đáy hoặc "mắc kẹt" trong một vật trang trí có thể khiến người nuôi cá lo lắng, nhưng nhiều loài cá cảnh làm điều này khi ngủ.

Khi nào cá ngủ?

Các nhà khoa học tin rằng hầu hết các loài cá đều có chu kỳ ngủ đều đặn như con người và các động vật khác. Hầu hết các loài cá cảnh sống hoạt động ban ngày và nghỉ ngơi vào ban đêm. Tuy nhiên, một số loài sống về đêm, rình mò vào ban đêm và ngủ ban ngày. Một số loài cá da trơn và cá plecostomus, cá dao, cá chạch và những loài tương tự thuộc loại này. Điều này có thể gây ra vấn đề nếu bạn nuôi cá tetra nhỏ như cá neon với cá da trơn miệng lớn như mèo Pictus. Trong khi những con cá neon tụ tập dưới đáy vào ban đêm thì những con cá da trơn đang bơi khắp nơi để tìm kiếm một bữa ăn dễ dàng. Điều đó không có nghĩa là mèo Pictus xấu tính hay hung dữ, chúng chỉ đang đói mà thôi.

Nhiều loài cá không ngủ khi chúng đang chăm sóc con non, và các nhà khoa học cũng phát hiện ra rằng một số loài cá, như cá rô phi, không bắt đầu ngủ cho đến khi chúng được 5 đến 6 tháng tuổi. Ngoài ra, cá hoang dã không ngủ khi chúng di cư. (Có thể an toàn khi nói rằng cá cảnh không di cư trừ khi bạn di chuyển bể của chúng sang phòng khác hoặc nhà mới.) Cuối cùng, nghiên cứu chỉ ra rằng cá hang mù không ngủ, có thể vì chúng luôn sống trong bóng tối và không phân biệt được ngày hay đêm.

Làm sao để biết cá của tôi đang ngủ?

Dấu hiệu cho thấy cá của bạn đang ngủ bao gồm:

- Đứng yên trong một khoảng thời gian.

- Nằm dưới đáy hoặc trên một vật thể trong bể cá.

- Không phản ứng với các hoạt động xung quanh.

- Thể hiện hành vi này vào cùng một thời điểm mỗi ngày, thường khi đèn hồ cá tắt.

Cá có bị rối loạn giấc ngủ không?

Nghiên cứu về giấc ngủ của cá còn hạn chế, nhưng trong nghiên cứu về cá Zebra Danios, khi bị ngăn cấm ngủ vài ngày, chúng sẽ ngủ nhiều hơn khi trở lại chu kỳ ngày/đêm bình thường. Ánh sáng có thể ức chế hormone melatonin thúc đẩy giấc ngủ, nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu rõ hơn.

Làm sao để đảm bảo cá của tôi ngủ đủ giấc?

Để đảm bảo cá của bạn ngủ đủ giấc, hãy sử dụng hẹn giờ cho đèn trong bể cá, tạo cho chúng thói quen ngày và đêm đều đặn. Cung cấp nhiều mái che trong bể cá để tất cả cá của bạn có nơi an toàn để nghỉ ngơi. Nếu bạn sử dụng bể cá trong phòng ngủ của trẻ làm đèn ngủ, hãy tắt đèn vào ban ngày và kéo rèm để cá nghĩ rằng đó là ban đêm.

Lợi ích của việc cá ngủ đủ giấc

Giống như tất cả các loài động vật, cá cần ngủ thường xuyên để duy trì sức khỏe và sống lâu, hạnh phúc. Ngủ đủ giấc giúp cá phục hồi năng lượng, tăng cường hệ miễn dịch và duy trì các chức năng cơ bản của cơ thể. Ngoài ra, việc ngủ còn giúp cá xử lý và lưu giữ thông tin, tương tự như cách bộ não con người hoạt động.

Nghiên cứu thêm về giấc ngủ của cá

Hiện nay, vẫn còn nhiều điều chưa được hiểu rõ về giấc ngủ của cá. Các nhà khoa học đang tiếp tục nghiên cứu để khám phá thêm về cách thức và lý do tại sao cá ngủ. Những nghiên cứu này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các loài cá mà còn có thể cung cấp thông tin quan trọng về giấc ngủ của các loài động vật khác, bao gồm cả con người.

Kết luận

Chắc hẳn bạn đã có câu trả lời cho câu hỏi "Cá cảnh có ngủ không" đúng không nào? Mặc dù cá không ngủ theo cách chúng ta thường nghĩ, chúng vẫn có những giai đoạn nghỉ ngơi quan trọng để duy trì sức khỏe. Bằng cách hiểu rõ hơn về cách cá ngủ và những yếu tố ảnh hưởng đến giấc ngủ của chúng, chúng ta có thể tạo ra môi trường tốt hơn cho cá cảnh trong bể nuôi, giúp chúng sống khỏe mạnh và hạnh phúc hơn. Đảm bảo cá của bạn có một môi trường ngủ thích hợp là một phần quan trọng trong việc chăm sóc cá cảnh, giúp chúng có cuộc sống lâu dài và chất lượng. Cùng đón đọc các bài viết khác của Mỗi Ngày Một Câu Hỏi bạn nhé!